Luchtzuigen is een vorm van stereotyp gedrag dat voorkomt bij vier tot acht procent van de paarden. Uit een onderzoek (Houpt, 2012) bleek dat de motivatie om te luchtzuigen net zo groot is als die om aangeboden muesli te eten (de muesli werd even vaak wel als niet gekozen ten opzichte van luchtzuigen). En de motivatie was zelfs groter dan het samen willen staan met een kuddegenootje.

Als dit gedrag eenmaal bevestigd is, is het heel moeilijk om vanaf te komen. Dit leidt bij veel mensen tot het gebruik van een luchtzuigband, maskers, chirurgie of het onder stroom zetten van oppervlaktes (soms zelfs bijna de hele stal of paddock), waardoor het voor het paard onmogelijk wordt om te luchtzuigen.

Wat is luchtzuigen cq. kribbebijten?

Luchtzuigen of kribbebijten houdt in dat het paard zijn snijtanden op de rand van een vast object zet (een paal of hek bijvoorbeeld), dan zijn hals aanspant en de spieren onderin de hals laat samentrekken. De kracht die een paard gebruikt om deze spieren te laten samentrekken is enorm. Er is ook een vorm van luchtzuigen waarbij het paard hetzelfde doet, maar dan zonder een object vast te pakken.

Een luchtzuigband wordt gebruikt voor beide ‘aandoeningen’. Het wordt vaak gebruikt vanwege de negatieve associaties met luchtzuigen. Men denkt bijvoorbeeld dat hun paard koliek of maagzweren krijgt van het luchtzuigen, of dat andere paarden het gedrag zullen kopiëren. Een ander argument is dat het paard de omheining anders vernielt of omdat de snijtanden te hard slijten.

Meer stress bij onthouding

Ruim 20 jaar geleden lieten McGreevy en Nicol (1998a en b) zien dat wanneer je luchtzuigen voorkomt, er stilstand kan optreden in het voorste deel van het spijsverteringskanaal. Als je luchtzuigen voorkomt door middel van zo’n band en hem daarna af doet, kunnen paarden te maken krijgen met een zogenaamd ‘rebound-effect’, waarbij ze een inhaalslag doen en ineens extra veel gaan luchtzuigen.

Ander gedrag waarbij dit patroon voorkomt, wordt over het algemeen gezien als functioneel. Door het te voorkomen beïnvloed je dus op negatieve manier het welzijn van het paard. Tien jaar later toonde Nagy et al (2009) aan dat paarden die weerhouden werden van luchtzuigen hogere stressniveaus hadden. Ze hadden een verhoogde hartslag tijdens de periode van onthouding. Recenter demonstreerde Briefer Freymond et al (2015) dat ze ook een hoger cortisol gehalte (stress hormoon) hadden dan de paarden die wél werden toegestaan om te luchtzuigen.

Het is dus aannemelijk dat paarden die gaan luchtzuigen/kribbebijten een hogere activiteit hebben van het sympatisch zenuwstelsel. Paarden kunnen aanleg hebben voor nerveus of vluchtgedrag. Dit wordt door sommige paarden ‘opgekropt’, waardoor het lijkt alsof ze heel stil en meegaand zijn. Zij gebruiken luchtzuigen/kribbebijten als een ‘coping-mechanisme’. Dit wordt erger als er weinig ruwvoer tot hun beschikking is en er wel veel suiker in hun dieet zit.

Luchtzuigen activeert de nervus vagus (een hersenzenuw). Even een interessante parallel: de stimulatie van deze zenuw wordt bij mensen gebruikt als een behandeling van depressie wanneer er niet voldoende op medicatie wordt gereageerd!

Als je een paard hebt dat luchtzuigt, is het beste advies om je paard zijn gang te laten gaan op een gecontroleerde manier. Dat wil zeggen: bied één plek aan met een geschikt oppervlak. Uiteraard is het wel heel belangrijk dat alle andere verzorging al in orde is (voldoende beweging, ruwvoer en contact).

Wat is de oorsprong van luchtzuigen?

Ik vroeg Dr. Fowler, de oorspronkelijke auteur van bovenstaand stuk, wat zij denkt dat er ten grondslag ligt aan het gedrag. Is het mentaal of fysiek? Ze zei het volgende: “Het juiste antwoord is eigenlijk dat niemand precies weet waarom dit gedrag precies ontstaat. Belangrijk is wel dat het niet voorkomt bij wilde paarden. Als we ons een wild paard voorstellen dat aanleg heeft voor nerveus gedrag, dan heeft dat paard wel verschillende opties om met dit gevoel om te gaan. Een wild paard leeft ook niet op een dieet dat hoog in suiker is en suikers maken nerveus gedrag erger. Een gedomesticeerd paard heeft vaak veel minder keus in hoe het ‘dealt’ met zijn (door mensen opgelegde) omgeving. Bij andere dieren zie je bijvoorbeeld dat ze hun hoofd tegen een oppervlak duwen om de nervus vagus te stimuleren. Dat werkt verdovend, dus een paard dat met pijn of nervositeit te maken heeft, zal op zoek gaan naar een manier om dit te stimuleren. Ze leren al snel dat het verdovend werkt, dus het gedrag en ook de kracht die erbij gebruikt wordt, wordt meer en intenser, zodat ze steeds maar opnieuw dat plezierige gevoel ervaren.”

Referenties

Houpt, K.: 2012 Motivation for cribbing by horses. Animal Welfare, 21:1-7.
McGreevy, P. D. and C. J. Nicol: Physiological and behavioral consequences associated with short-term prevention of crib-biting in horses. Physiol Behav 65(1) 15–23, 1998a.
McGreevy PD, Nicol CJ. The effect of short-term prevention on the subsequent rate of crib-biting in thoroughbred horses. Equine Vet J Suppl. 1998a (27):30-4.
Nagy, K., Bodó, G., Bárdos, G., Harnos, A., Kabai, P.: The effect of a feeding stress-test on the behaviour and heart rate variability of control and crib-biting horses (with or without inhibition), Applied Animal Behaviour Science, Volume 121, Issue 2, 2009.
Briefer Freymond, s., Bardou, D., Briefer, E.F., Bruckmaier, R., Fouché, N., Fleury, J., Maigrot, A-L., Ramseyer, A., Zuberbühler, Z., Bachmann, I.: The physiological consequences of crib-biting in horses in response to an ACTH challenge test, Physiology & Behavior, Volume 151, 2015.

Deze tekst is vertaald vanuit het Engels. Klik hier om de originele post van Dr. Fowler te bekijken.

Auteur