Help, mijn paard is dominant!

Een dominant paard… Wat is dat eigenlijk? Vaak wordt een paard als dominant bestempeld bij bijvoorbeeld één of meer van de volgende dingen: Hij is ‘lomp’, zet vaak een hoef op je voet, trekt je mee, duwt je opzij of omver, jaagt je weg bij zijn voer… of erger: hij valt je aan tijdens longeren, trekt zich los bij alles dat je vraagt, gaat compleet zijn eigen gang als je buiten wandelt en brengt jullie daarmee in gevaarlijke situaties. Herkenbaar? Dan is dit artikel voor jou!

Even terug naar het kuddegedrag…

Paarden worden niet ‘dominant’ geboren. Een veulen is niet voorbestemd om leidende merrie of drijvende hengst te worden. Als mama erg gerespecteerd wordt in de kudde, is de kans wel aanwezig dat het veulen bepaalde eigenschappen erft die paarden als positief ervaren – en dus is de kans groter dat het veulen ook ‘hoog in rang’ wordt. Paarden volgen echter niet de merrie die zich het ‘dominantst’ gedraagt. Ze volgen de merrie die het zekerst is van haar zaak! Als zij uitstraalt zeker te weten waar veiligheid, voedsel en water  is, zal de kudde haar volgen. Een dominantiestrijd om die rol is dan ook maar zeldzaam.

Kun je dan eigenlijk wel stellen dat je paard zich ‘dominant’ gedraagt? Eigenlijk niet. Eigenlijk laat jouw paard merken dat hij beter weet dan jij, waar veiligheid te vinden is. Of plezier. Hij vertrouwt niet op jouw leiderschap, daar komt het in feite op neer. Als gevolg daarvan krijg je een paard wat liever zijn eigen gang gaat en jouw persoonlijke ruimte niet zo belangrijk vindt. ‘Leider worden’ voor je paard is echter niet zo makkelijk als het klinkt en ook niet van de één op de andere dag geregeld.

Wat is goed leiderschap?

Een goede leider weet wat hij wil, heeft een duidelijk doel of ‘waarom’, is duidelijk en consequent zonder hard te zijn en reageert bovendien zijn eigen emoties of frustraties niet af op een ander. Denk maar aan managers of directeuren. Een goede baas is eerlijk en kan zijn team motiveren, maar een manager die geen goede leider is commandeert zijn team en heeft werknemers die hun werk niet graag doen. Het verschil is vaak het beste aan de werknemers te zien. Zijn ze blij met hun baan en doen ze graag iets extra? Of zitten ze met een lang gezicht net aan hun negen-tot-vijf dag uit?

Vergelijk dit eens met jou en je paard. Draag je hem dingen op zonder dat er echt iets voor hem tegenover staat? En wat denk je dat hij er zelf van vindt?

Zo verbeter je je leiderschap

‘Leider worden’ klinkt makkelijk, maar is het niet! Het is meer dan ‘streng zijn’ of ‘hem laten zien wie de baas is’. Het aller-, allerbelangrijkste van goed leiderschap is: vertrouwen. Vertrouwen gaat veel verder dan alleen erop vertrouwen dat je hem niks aandoet. Het gaat er bijvoorbeeld ook om dat…

…Je paard jou erop kan vertrouwen dat jij altijd zorgt voor zijn veiligheid, ook buiten het erf
…Dat je hem op tijd en voldoende water en ruwvoer aanbiedt
…Dat je altijd voorspelbaar en consequent bent, zodat hij weet waar hij aan toe is
…Dat je ten allen tijde zijn lichaamstaal leest, weet wat zijn behoeftes zijn en hier ook op inspeelt

Door middel van allerlei verschillende grondwerk oefeningen kun je jouw leiderschap verdienen. Niet alleen fysieke oefeningen, maar ook oefeningen voor jouw mindset horen daarbij. Allereerst wil ik je aanraden om er de eerste (paar) keer een goede instructeur bij te halen. Het is dan niet alleen makkelijker om zelf een goed begin te maken, je kunt ook met eigen ogen zien hoe je paard zich gedraagt bij een natuurlijke leider. Dat helpt echt om een doel voor ogen te hebben! Ik heb drie basistips voor je om een goede start te maken:

1. Verdedig je persoonlijke ruimte

Veiligheid staat voorop, te allen tijde! En een vijfhonderd kilo wegend paard wil je echt liever niet bovenop je of in je broekzak. Begin dus met jouw persoonlijke ruimte te verdedigen. Steek je armen recht voor je uit en opzij. Hij mag niet dichter bij dan dat. Als jij je veiliger voelt met nog wat meer afstand is dat ook goed natuurlijk. Telkens als je paard jouw bubbeltje binnen komt zorg je dat je hém verplaatst en niet zelf een stapje opzij of naar achter doet. Hij is degene die weg moet uit jouw ruimte, jij niet uit de zijne. Verdedig je ruimte ook op zo’n manier dat het voor je paard logisch wordt om op afstand te blijven. Als je paard te dichtbij komt wapper je met je armen (in het rond, niet op hem gericht!), maak je jumping jacks of spring je wat heen en weer. Als hij dan te dichtbij komt en ‘per ongeluk’ een hand of arm tegen zich aan krijgt, leert hij dat het niet handig is om zo dichtbij te komen. Belangrijk detail is dat je hem niet gericht slaat of duwt nádat hij te dichtbij gekomen is, maar dat je zijn actie op een natuurlijke manier blokkeert. Hij leert dan zichzelf om op veilige afstand te blijven. Deze oefening kun je in stilstand doen, maar ook tijdens het wandelen (begin hiermee in de bak). Hou af en toe stil en vraag van je paard om op gepaste afstand te blijven.

2. Lees zijn lichaamstaal en herken behoeften

Paarden vertellen je altijd een heleboel door middel van lichaamstaal. Je kunt lichaamstaal lezen aan tal van dingen: hoofd-/halshouding, orenspel, ogen, neus, mond, houding van het lijf, de staarthouding, ribbenbuiging, algehele uitdrukking, manier van bewegen en nog veel meer. In het lezen van lichaamstaal is het herkennen van spanning superbelangrijk. Als je dat kunt herkennen, weet je ook wanneer je paard zich niet veilig voelt. Veel paarden (ik gok zeker 70%) die zich lostrekken, dribbelen tijdens het wandelen, over je heen lopen, veel hinniken naar de kudde of erg afgeleid zijn, zijn simpelweg bezig met zorgen hun eigen veiligheid. Jij bent dan niet belangrijk genoeg om op te letten.

Begin al bij het uit de wei halen. Is er spanning bij het weglopen van de kudde? Draai dan meteen om tot de rust wederkeert en loop dat stukje desnoods twintig keer. Schrikt je paard even van een stukje zeil onderweg. Besteed daar dan aandacht aan tot het niet meer eng is. Heeft je paard ineens enorme jeuk ergens? Herken dat en kriebel hem daar! Wil jij gymmen aan de longe, maar wil hij jolig rondbokken? Doe iets met zijn behoefte om te spelen en ga hier tien minuutjes actief in mee (je paard zal verrast zijn). Laat merken dat je zijn behoeften herkent en er iets mee doet in plaats van onderdrukt. Sommige behoeftes, zoals gras eten onderweg, hoef je niet altijd toe te laten, maar moet je wel creatiever oplossen dan simpelweg afstraffen. Evenals met afgeleid zijn. Geef niet gewoon een ruk aan het touw, maar geef hem een opdrachtje waar hij bij moet nadenken, zodat de focus terug bij jou komt. Achterwaarts en zijwaarts bijvoorbeeld. Door aandacht te besteden aan de behoeften van je paard leert hij: Ah, mijn mens hoort wat ik zeg/vind/wil en helpt me daarmee. Dat geeft verbazingwekkend veel rust!

©Fed Up Fred

3. Oefen op consequent zijn

In een stabiele kudde is er altijd duidelijkheid tussen hogere en lagere rangen. Als een paard wat hoger geplaatst is ergens naartoe wil, dan wijkt de lagere. Dat gebeurt in eerste instantie op intentie, maar als het lager geplaatste paard niet meteen wijkt, dan volgen er consequenties. De intentie ‘ik wil er langs’ wordt gevolgd door een boze blik en dan door een hap in het paard die zo effectief is dat hij opzij gaat. Bij een goede verstandhouding is zo’n laatste hulp nog maar zelden nodig.

Zorg dat je paard erop kan vertrouwen dat jij ook altijd zo consequent (en dus voorspelbaar) zult zijn. Begin je vraag áltijd met een hele lichte hulp en bouw daarna in twee of drie stappen op tot een maximale hulp. Je paard moet erop kunnen vertrouwen dat jij altijd doorzet als je iets gedaan wilt krijgen. Een leider die niet doorzet indien nodig, is geen goede leider (dat is immers heel belangrijk als er een keer echt gevaar dreigt). Bedenk wel: als je paard ‘nee’ zegt, dan heb je de vraag verkeerd gesteld of de verkeerde vraag gesteld. Kijk dus altijd of je paard het gevraagde wel uit kán voeren, lichamelijk of mentaal. Effectiviteit staat ook niet altijd gelijk aan ‘hard’. Effectief is effectief, maar dat kan ook creatief zijn. Wees zo hard als nodig, maar zo zacht mogelijk.

Aan de slag!

Hopelijk kom je al een heel eind met de tips uit deze blog en zie je je paard veranderen van typisch ‘dominant’ naar rustig en op jou gericht. In de lijst met instructeurs op Horse in Mind kun je eventueel een fijne instructeur bij jou in de buurt vinden. Veel succes!