Welke psychologie zit er achter positieve bekrachtiging?

Je paard trainen met positieve bekrachtiging of ‘belonend trainen’, wat is dat precies? Iedereen geeft zijn eigen invulling aan paardvriendelijke training. Wij willen iedereen zoveel mogelijk informatie bieden over het (goed doordacht) trainen van paarden. Sandra Poppema van Hippologic gaf ons haar kijk op paardentraining door middel van positieve bekrachtiging.

Eerst even een korte uitleg. Bij het trainen kun je gebruik maken van twee soorten bekrachtiging en twee soorten straffen. Positieve bekrachtiging, negatieve bekrachtiging, positief straffen en negatief straffen. Bij negatieve bekrachtiging geef je druk en laat je deze los bij het gewenste effect. Bij positieve bekrachtiging voeg je een beloning toe (meestal voedsel) bij het gewenste gedrag, zonder druk uit te oefenen. Bij clickertraining wordt gebruik gemaakt van deze laatste vorm van trainen. Door middel van een ‘clicker’ kun je een paard op precies het juiste moment laten weten dat iets het gewenste gedrag is, waarna de voedselbeloning volgt.

Een ‘er naar toe-energie’

Sandra merkte de voordelen van clickertraining toen ze haar eerste pony trainde. Ze merkte dat haar pony daar erg goed op reageerde en ook graag naar het hek kwam als hij wist dat ze clickertraining zouden gaan doen. Sandra vertelt: “Er zijn eigenlijk twee mogelijkheden om een paard te motiveren iets te doen. De ene is een ‘er van weg-energie’ en de andere is een ‘er naar toe-energie’. Bij de ‘er van weg-energie’ doet het paard iets om van druk weg te gaan en een ‘er naar toe-energie’ is iets dat hij leuk vindt en meer van wil hebben, namelijk de beloning. Meestal is dat een snoepje. De ontvanger bepaalt echter of iets een bekrachtiger is of niet. Krijg je meer van hetzelfde gedrag? Dan was jouw beloning inderdaad een bekrachtiger. Krijg je minder van het gedrag of zie je geen verschil? Dan is je beloning niet bekrachtigend genoeg.”

Eerst het gedrag, dan de cue

Voor wie gewend is aan trainen op basis van druk geven en loslaten (pressure and release) is de manier van positieve bekrachtiging even omdenken. “Bij positieve bekrachtiging heb je veel creativiteit nodig. Je moet erg ‘out of the box’ denken, omdat je eerst het gedrag aanleert en dan pas de cue”, zegt Sandra. “Je begint met een ‘warm-koud’ spelletje, door elke keer te belonen als bepaald gedrag dichter in de buurt komt van hoe je het zou willen zien. Zodra je paard het gedrag kent en zelf bewust gaat aanbieden, kun je er een cue, een vraag dus, aan koppelen. Op deze manier leer je hem om het gedrag te vertonen op jouw cue. Als laatste stop je met belonen wanneer je niets vraagt en beloon je enkel nog als hij het gedrag vertoont dat bij de cue hoort.”

Sandra Poppema vertelt dat de kans op een beloning een belangrijk gegeven is bij deze vorm van trainen. “In het begin beloon je natuurlijk altijd bij het gewenste gedrag, maar dit ga je afbouwen. De kans op een snoepje motiveert meer dan wanneer ze altijd een snoepje krijgen. Een paard is op een gegeven moment verzadigd. Belangrijker nog: ze zien geen uitdaging meer in wat je van ze vraagt, want ‘alles is goed’.”

Rijden met positieve bekrachtiging

Ik vroeg me af of Sandra het principe van clickertraining en positieve bekrachtiging ook toepast onder het zadel. Ze vertelde me dat dit zeker kan, maar niet op de manier waarop paarden traditioneel worden ingereden. Ze raadt aan om stemhulpen al te bevestigen vanaf de grond, bijvoorbeeld aan de lange teugels. Als ze dat snappen met de ruiter op hun rug kun je een lichte beenhulp toevoegen tegelijk met je stemhulp en zo de hulp omvormen naar  deze beenhulp. Sandra lacht en zegt: “Pas op, want zulke paarden zijn het echt niet gewend als je méér been gaat geven om het gewenste gedrag te krijgen. Dat werkt averechts. Een paard inrijden op deze manier gaat dus achterstevoren van wat je gewend bent.”

Ik vroeg Sandra ten slotte om een tip voor de Horse in Mind lezers. Een tip die je direct kunt toepassen als je straks naar je paard gaat.

“Als het paard niet doet wat jij wil doen, luister naar je paard. Leg je hand op je hart en vraag jezelf eerlijk af: wil mijn paard ergens van weg of ergens naartoe? En daarna: hoe kan ik zorgen dat hij een ‘er naar toe-energie’ krijgt in mijn training?”

Meer over Sandra Poppema van Hippologic kun je lezen op haar website.